Đồn Mộc Lỵ nằm trên đường đi Thác Dải Yếm và cửa khẩu Pa Háng (Lóng Sập) sang Lào. Từ quốc lộ 6 rẽ vào chỉ mất chừng gần 1km, đồn nằm bên tay trái. Giữa một khoảng sân rộng, tấm bia lịch sử Đồn Mộc Lỵ nằm trang trọng ghi lại chiến công oanh liệt của bộ đội ta.
Nhìn lên trên, một đài tưởng niệm ghi danh 53 liệt sỹ đã ngã xuống để dành lấy ngã ba huyết mạch này. Đi dần lên cao, những bậc thang dẫn qua những lô cốt bê tông đã xanh rêu nhưng còn nguyên vẹn. Theo lịch sử ghi lại, Đồn Mộc Lỵ được thực dân Pháp xây dựng năm 1951. Phía ngoài đồn được bao bọc bởi 4 hàng rào thép gai chằng chịt. Ngoài khu đường chính địch còn xây dựng thêm 2 khu tháp canh. Toàn bộ hệ thống gồm 6 lô cốt được xây cất theo quanh chân núi: phía Tây một lô cốt; Phía Bắc hướng ra ngã ba là hai lô cốt; phía Đông hai lô cốt hướng ra đường từ Hà Nội lên Sơn La; lô cốt trung tâm chỉ huy ở trên đỉnh núi.
Riêng lô cốt hướng Tây hiện nay còn khá nguyên vẹn, lô cốt được thiết kế phía bên trong được lợi dụng vào vách đá tự nhiên. Phía bên ngoài được xây dựng bằng đá; Lô cốt phía Bắc và phía Đông được xây dựng độc lập, lô cốt có hình tròn với diện tích 25m2. Được xây dựng bằng đá hộc, phía trên đổ bằng bê tông cốt thép; Tường lô cốt tất cả thiết kế như nhau. Dày 0,50m, có lỗ châu mai.Tất cả các lô cốt này đều có giao thông hào ăn thẳng với lô cốt chỉ huy phía trên đỉnh núi.
Để có chiến thắng Đồn Mộc Lỵ, bộ đội ta đã phải mất nhiều tháng trinh sát, lên phương án tối ưu, chập tối 19/11/1952, mới tổ chức tấn công. Địch lợi dụng công sự, lô cốt và các ụ súng điên cuồng chống trả, ta và địch giành giật nhau từng công sự, lô cốt, ụ súng, từng mét hào.
Trận đánh ác liệt đã diễn ra nhiều giờ đồng hồ, gần sáng, bộ đội ta làm chủ hoàn toàn đồn Mộc Lỵ, tiêu diệt và bắt sống 350 tên địch, trong đó có tên quan ba Vzanh đờ xăng; thu hơn 500 súng các loại, cùng toàn bộ vũ khí, đạn dược, quân trang quân dụng khác; giải phóng hơn 1.000 dân. Trong trận đánh bi hùng đêm hôm đó, 53 cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn 174 đã anh dũng hy sinh…
Đồn Mộc Lỵ là một di tích có giá trị về mặt lịch sử và ý nghĩa vô cùng quan trọng trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta nói chung và của nhân dân Sơn La nói riêng nhất là trong việc giải phóng Tây Bắc tiến tới giải phóng Điện Biên Phủ.
Ngày 24 tháng 1 năm 1998, Đồn Mộc Lỵ đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia. Ngày nay, Đồn Mộc Lỵ không chỉ là nơi tham quan, ôn lại lịch sử hào hùng của cha anh ta mà còn là nơi giáo dục truyền thống yêu nước, giáo dục các thế hệ trẻ cùng nhau gìn giữ bảo vệ và xây dựng quê hương ngày một giàu đẹp hơn.
